Afetlere dirençli şehirler yükseliyor

Bakanlık açıklamasında, imar Yönetmeliği’nde depreme karşı ilave önlemler getiren düzenleme, 1 Temmuz 2023 tarihinden itibaren geçerli olacak. Düzenlemeye göre içerisinde konut bulunan ve zemin hariç 4 kat ve üzeri olan binalarda kapalı çıkma yapılması yasaklanacak. Kapalı çıkma yapılamaması nedeniyle imar planından gelen emsal haklarının kullanılamaz durumda olduğunda, kayıplar telafi edilecek ve taşıyıcı sistem kolonlarının parselin arka bahçe mesafesine en fazla 1 metre taşırılmasına, böylece üst katların bu kolonlar üzerinde yapılabilmesine müsaade edilecek. Yeni düzeleme ile emsal haklarının arka bahçede de tamamen kullanılamaması halinde parselin yol sınırlarına 4 metreden fazla yaklaşmamak kaydı ile aynı şekilde ön bahçeye en fazla 1 metre taşmaya müsaade edilecek. Taşan kısımlar zemin katta sadece kolon veya perdelerden ibaret olacak, hiçbir kenarı herhangi bir malzeme ile kapatılmayacak ve bahçe niteliği ortadan kaldırılmayacak.

Konutların zemin katlarındaki ticarî kullanımlardan bitişik yapıların deprem anında oluşturduğu çekiç etkisine kadar birçok alanda düzenlemelerin ve önlemlerin yer aldığı Yönetmeliğe göre; konut olarak kullanılan yapılarda ticarî zemin kat yüksekliği 4,5 metreyi geçemeyecek, kısa kolonlar oluşturulamayacak, asma katlar güvenlik sebebiyle yapılamayacak ve zemin artı 4 katlı yapılarda kapalı çıkma yapılamayacak.

Konutların zemin katlarındaki ticarî yapılara yeni kural: Ticarî zemin kat yüksekliği 4,5 metreyi geçemeyecek

Konut olarak kullanılan binaların zemin katlarında ticarî işletmeler için yeni kurallar da getirilecek. Ticarî birimin zemin kat yüksekliği 4 buçuk metreden az olacak, yapının tasarımında Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği’nde yer alan A12, A13, A14 veya A15 tipi taşıyıcı sistemler kullanılacak. Ayrıca, kısa kolon oluşturulmayacak, binada asma kat ve kapalı çıkma yapılmayacak.

Birbirleriyle bitişik olan yapıların çekiç etkisi oluşturmasına karşın önlem alındı

Bitişik yapılacak olan binaların depremde çekiç etkisi oluşturup, birbiri ile çarpışmasının önlenmesi amacıyla binaların arasında Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği gereği bırakılması gereken deprem derz boşluğu kadar mesafenin parsellerin sınırından itibaren bırakılması zorunlu olacak.

Mühendislere ve mimarlara tecrübe şartı

Yapılan düzenlemeyle, yeni mezun inşaat mühendislerinin hazırlayabileceği statik projeler zemin kat hariç 4 kat ile sınırlandırılacak. Konuya dair mimar ve mühendislerde aranacak nitelikler ve öne çıkarılacak şartlar şöyle oldu:

* Zemin kat hariç 5 ila 7 kat arası binaların statik projelerini hazırlayacak inşaat mühendisleri için en az 3 yıl mesleki tecrübe ve toplamda en az 10 bin metrekare alana sahip 4 farklı proje yapmış olma şartı aranacak.

* Zemin kat hariç 8 ila 15 kat arası binaların statik projelerini hazırlayacak inşaat mühendisleri için en az 5 yıl mesleki tecrübe, toplamda en az 15 bin metrekare alana sahip 6 farklı proje yapmış olma şartı aranacak.

* Zemin kat hariç 15 kat üzeri binaların statik proje müellifliği için ise en az 7 yıl mesleki tecrübe, toplamda en az 20 bin metrekare alana sahip 8 farklı proje tecrübesi ve yapı ana bilim dalında veya deprem mühendisliği alanında lisansüstü eğitim yapma şartı getiriliyor. Ancak yürürlük tarihine kadar diğer şartları yerine getirenlerden lisansüstü eğitim şartı aranmayacak.

Kamu binalarına yeni düzenleme

Kamunun kullanımına özel binaların mimarî proje müellifleri için de yeni kurallar devreye alınıyor. Buna göre:

Düzenlemeye göre, ayrıca, mimari estetik değerinin arttırılarak şehirlere kimlik kazandırılması amacıyla, nüfusu 50 binden fazla olan belediyelerde yapılacak resmi binalar, ibadet yerleri, eğitim, sağlık tesisleri, kültürel binalar, eğlence yapıları, konaklama amaçlı binalar, alışveriş merkezleri, ulaştırma istasyonları, iş hanı, büro, pasaj, çarşı gibi ticari yapılar ile merkezi iş alanları ve idaresince bu kapsamda olduğu değerlendirilen yapıların projelerini hazırlayacak mimarlara ilişkin de yeni kurallar getiriliyor.

Bu yapıların mimari proje müellifliği ile ilgili, projelendirme sürecinde aktif olarak bulunacak mimarlardan ise şunlar beklenecek:

Kamuda veya üniversitelerin mimarlık bölümlerinde ya da meslek odasına kayıtlı serbest mimar olarak en az 5 yıl mesleki tecrübe bulunma şartı

Bu yapının proje müellifliği, yapı ruhsatı alınmış toplamda minimum 10 bin metrekarelik alana sahip en az 4 farklı yapının projelendirilme sürecinde aktif olarak bulunan mimarlarca üstlenilecek

Mimarlık ana bilim dalında tezli lisansüstü eğitim görmüş mimarlar için ise bu kriterlerin yarısının sağlanması yeterli sayılacak

Bu kapsamdaki kamu binalarının projeleri yöresel mimariye uygun olarak tasarlanacak, yapının kullanım fonksiyonunu azami ölçüde yansıtan mimari öğeler içerecek, yapının bulunduğu cadde veya sokakta mimari estetik komisyonunca belirlenmiş referans bina bulunması halinde referans bina cephesindeki mimari öğelerle ve sokak silueti ile uyumlu olacak şekilde tasarlanacak.

Düzenleme ile ayrıca;

Yüksekliği 30 buçuk metreyi geçen konutlar ile inşaat alanı 2 bin metrekareyi geçen kamu binalarının kullanımına mahsus binalardaki mekanik tesisat proje müelliflerinin; en az 3 yıl mesleki tecrübesi bulunup, toplamda en az 10 bin metrekarelik alana sahip en az 4 farklı proje yapmış olması gerekecek.

Yüksekliği 51 buçuk metreyi geçen tüm binalar ile yapı inşaat alanı 30 bin metrekareyi geçen umumun kullanımına mahsus binaların mekanik tesisat proje müelliflerinin ise; en az 5 yıl mesleki tecrübesi bulunup, en az biri bir önceki gruba dahil olmak üzere toplamda en az 10 bin metrekarelik alana sahip en az 4 farklı proje yapmış olması şartı aranacak.

Projelerin uygunluğunu, Mimarî Estetik Komisyonları değerlendirecek

Düzenleme ile Mimari Estetik Komisyonlarının yapısında da değişikliğe gidildi. Mimari estetik komisyonunda yer alan mimar üye sayısı en az 2 olacak ve komisyon başkanının en az 5 yıl deneyimli veya mimarlık ana bilim dalında tezli lisansüstü öğrenim görmüş bir mimar olması şartı getirilecek. Böylelikle Komisyonda daha nitelikli değerlendirme yapılacak ve daha sağlıklı kararlar alınması sağlanmış olacak.

Projelerin, belirlenen kriterlere uygunluğu mimari estetik komisyonunca değerlendirilecek.