Yeni güç nimet mi yoksa bir lanet mi?

Ekonomistler, yapay zekânın hayatımıza girmesi ve lanse edilen faydalardan çok sayıda kişi yerine az sayıda kişinin yararlanması durumunda benzer bir durumun yaşanabileceğini söylüyor.

MIT Sloan School of Management’ta küresel ekonomi ve yönetim profesörü olan Simon Johnson, “Yapay zekanın çok büyük bir potansiyeli var ama her iki yöne de gidebilecek bir potansiyeli var” diyor.

“BİR YOL AYRIMINDAYIZ”

Yapay zekanın destekçileri, zenginlik yaratacak ve yaşam standartlarını iyileştirecek bir üretkenlik sıçraması öngörüyor.

ABD’YE BEDEL YENİ GÜÇ

Danışmanlık şirketi McKinsey Haziran ayında yapay zekanın yıllık 14 trilyon ila 22 trilyon dolar arasında değer yaratabileceğini tahmin etti. bu üst rakam kabaca ABD ekonomisinin mevcut büyüklüğüne denk geliyor.

Bazı tekno-iyimserler daha da ileri giderek, robotlarla birlikte yapay zekanın insanlığı sıkıcı görevlerden kurtaracak ve bizi daha üretken ve boş zamanlarla dolu bir hayata sokacak teknoloji olduğunu öne sürüyorlar.

Yine de, her türlü sektördeki istihdamı yok etme potansiyeli de dahil olmak üzere, geçim kaynakları üzerindeki etkisi konusunda endişeler var.

ÜRETKENLİK GERÇEKTEN BİR KAZANÇ SAĞLIYOR MU?

Bu tür endişelerin temelsiz olmadığına değiniliyor; Tarih, teknolojik ilerlemelerin ekonomik etkilerinin genellikle belirsiz, eşitsiz ve bazen de düpedüz kötü olduğunu göstermektedir.

Johnson ve diğer MIT ekonomisti Daron Acemoğlu tarafından bu yıl yayınlanan bir kitap, sabandan otomatik ödeme kiosklarına kadar bin yıllık teknolojiyi, istihdam oluşturma ve zenginliği yayma konusundaki başarıları açısından inceledi.

18. YÜZYILDA GELİŞEN TEKNOLOJİ 19. YÜZYILDA GÜNEY AMERİKA’DA KÖLELİĞİN YAYNGINLAŞMASINI KOLAYLAŞTIRDI

İplik eğirme makinesi 18. yüzyılda tekstil endüstrisinin otomasyonunda kilit rol oynarken, daha zorlu koşullarda daha uzun çalışma saatlerine yol açtığını gördüler. Mekanik pamuk çırçırları 19. yüzyılda Güney Amerika’da köleliğin yaygınlaşmasını kolaylaştırdı.

Üretilen servetin büyük bir kısmı bir avuç milyardere gitmiş olsa bile pek çok yeni iş rolü yaratmıştır. Bir zamanlar övgüyle bahsedilen verimlilik artışları pek çok ekonomide yavaşlamıştır.

Fransız bankası Natixis’in Haziran ayında yayınladığı bir araştırma notuna göre bunun nedeni, internet kadar yaygın bir teknolojinin bile pek çok sektöre dokunmaması ve oluşturduğu işlerin çoğunun düşük vasıflı olmasıydı.

“Sonuç: Yapay zekanın işgücü verimliliği üzerindeki etkilerini tahmin ederken ihtiyatlı olmalıyız” uyarısında bulundu.

HÜKÜMETLERİN YAPAY ZEKA YARIŞI DİBE DOĞRU BİR YARIŞA DÖNÜŞEBİLİR

Bir yandan, hükümetler giderek daha gevşek düzenlemelerle yapay zeka yatırımı için rekabet ederken “dibe doğru yarış” riskinin bulunduğu belirtildi. Öte yandan, bu yatırımı çekmenin önündeki engellerin, birçok yoksul ülkeyi geride bırakacak kadar yüksek olabileceğine değinildi.

Paris merkezli Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü’nün (OECD) İstihdam, Çalışma ve Sosyal İşler Direktörü Stefano Scarpetta, “Doğru altyapıya, yani büyük bir bilgi işlem kapasitesine sahip olmanız gerekiyor” dedi.

ÇALIŞAN GÜCÜNÜ ETKİLEYEBİLİR

MIT’den Johnson’a göre, demiryollarının 19. yüzyıl İngiltere’sine hızlı bir demokratik reform döneminde gelmesi, taze gıdanın daha hızlı taşınması ya da eğlence amaçlı seyahatin ilk kez tadılması yoluyla, bu ilerlemelerden daha geniş bir toplumun yararlanmasını sağladı.

Başka yerlerdeki benzer demokratik kazanımlar, milyonlarca insanın 20. yüzyıl boyunca teknolojik ilerlemenin meyvelerinden yararlanmasına yardımcı oldu. Ancak Johnson, bunun son kırk yıla damgasını vuran agresif hissedar kapitalizmi ile değişmeye başladığını iddia ediyor.

1980’lerden önce sahip oldukları nüfuzun çoğunu kaybeden işçi grupları, yapay zekayı işçi hakları ve istihdam için potansiyel bir tehdit olarak tanımlamaktadır. Örneğin yapay zeka tarafından yönlendirilen işe alma ve işten çıkarma kararları üzerinde insan kontrolü yoksa bunun olumsuz sonuçlar doğurabileceğine değiniliyor.

YAPAY ZEKA FAYDA SAĞLASA DA GİZLİLİK ENDİŞELERİ UYANDIRABİLİR

İngiltere Esnaf Sendikaları Kongresi’nin istihdam hakları politikası sorumlusu Mary Towers, sendikaların “yasal danışma haklarına sahip olmalarının ve işyerinde teknoloji konusunda toplu pazarlık yapabilmelerinin” öneminden bahsetti.

OECD’nin Temmuz ayında yaklaşık 5.300 çalışanla yaptığı bir anket, yapay zekanın iş memnuniyeti, sağlık ve ücretlere fayda sağlayabileceğini, ancak aynı zamanda gizlilik konusunda riskler oluşturabileceğini, işyerindeki önyargıları güçlendirebileceğini ve insanları aşırı çalışmaya itebileceğini öne sürdü.

Johnson, “Asıl soru şu: Yapay zeka mevcut eşitsizlikleri daha da kötüleştirecek mi yoksa çok daha adil bir duruma geri dönmemize gerçekten yardımcı olabilir mi?” dedi.